Regülatör Kademeleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler
08-08-2018
21:47
Regülatör Kademeleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler
REGÜLATÖR 1.KADEMELERİ:
1.PİSTON SİSTEM
Regülatörlerde kullanılan en basit sistemdir.
Basitçe yay ve pistondan oluşan bir sisteme sahiptir.
Bu sistemde tüpten gelen yüksek basınçlı hava piston kolunun içindeki boşluktan geçerek arka odacığa dolar ve pistonu yay basıncının aksi istikametinde ittirerek yüksek basınç tamponunun kapanmasını sağlar. Bu odacığın içinde hapsolan havanın değeri ara basınç olarak adlandırılır. Bu değer de farklı modellerde 9,2 ile 12 bar arasında değişir.
Bu odacıktaki hava solunduğunda sistem yeniden aynı şekilde işlemeye devam eder.
Yayın bulunduğu hazne etrafında delikler vardır. Dalış esnasında bu deliklerden deniz suyu girerek yayın pistona uyguladığı basıncı arttırır. Bu da ara basıncın dibe doğru inildikçe artmasını ve her derinlikte aynı eforla nefes alıp vermeyi sağlar.
Piston sistem regülatörler az parçalı, düşük maliyetli ve zaman içerisinde servise en az ihtiyaç duyan modellerdir. Bu sebeple dalış merkezleri veya sportif dalıcılar tarafından tercih edilmektedir.
Ağır işlerde çalışırken kullanılmamalarının sebebi hızlı nefes alışverişlerde taşıdığı iş yükünün düşük değerlerde olmasıdır.
2. BALANS PİSTON SİSTEM
Piston sitemle aynı yapıya sahip fakat balansı (dengeyi) sağlaması için bir veya birden fazla yaydan oluşan bir yay bloğuna sahip olmasıdır.
Bu yay bloğu ana yayın aksi istikametinde çalışarak pistonun hareketine yardımcı olur. Böylece regülatörün iş yükü değerleri yükseltilmiş ve hızlı nefes alışverişi gerektiren dalışlarda da performansının aynı seviyede kalması sağlanmıştır.
Balans Piston Sistemlerin başka bir özelliği de ana yay haznelerinin suyun girmemesi için farklı şekillerde yalıtılmış olmasıdır.
Bu yalıtma ana yay haznesinin silikon yağ ile doldurulması sayesinde olur. Silikon yağının farklı yoğunluklarda kullanılması ile hassasiyet ayarlanabilir. Bazı sistemlerde akışkan silikon yağ kullanılarak bunun dışarı sızmaması için koruyucu diyafram kullanılmıştır.
Bu yalıtma sayesinde Balans Piston sistemlerin kirli su veya buz altı dalışlarında kullanılmaları sağlanmıştır.
3. BALANS DİYAFRAM SİSTEM
Regülatörlerde kullanılan en gelişmiş sistemdir. Bu sistemde ana yay, diyafram, seat kolu ve balansı sağlayan bir yay bloğu bulunmaktadır.
Bu sistemde hava merkezde bulunan odacığa girer. Bu odacığın alt kısmında sırasıyla diyafram ve ana yay tam karşısında ise Hp seat ve yay bloğu bulunur. Bu karşılıklı iki yay sisteminin arasındaki seat kolu aracılığıyla da balans (denge) sağlanır.
Bu sistem tüp vanasına yatay veya dikey şekilde bulunabilir.
Ana odacığa giren hava HP seat’in arka tarafındaki odacığa dolarak burada karşı bir basınç yaratarak ara basıncı oluşturur.
Ana yayın bulunduğu hazne ise diyaframın üstünde ve deniz suyunun girebileceği şekildedir ve böylece ara basıncın derinlere inildikçe stabil kalmasını sağlar.
Karşılıklı bulunan yay blokları ve yüksek basınçlı havanın merkezde bulunması sebebiyle de bu sistemlerin iş yükü değerleri yükseltilmiş ve her derinlikte ve sık nefes alışverişlerde bile yüksek performans göstermesi sağlanmıştır.
Tüm bu sistemlerin kullanıldığı fakat içerisine deniz suyu girmeyen modeller de vardır.
Kuru sistem diye adlandırılan bu modeller tek yönlü çalışan özel bir diyafram sayesinde dışarıya sürekli kabarcık gönderir. Kabarcığı göndermekte ne kadar zorlanırsa ara basıncı da bu zorlanmayla doğru orantılı olarak yükseltir.
Geleneksel sistemlerde ise yayın bulunduğu haznenin dışa bakan kısmına ekstra bir diyafram konularak içeri deniz suyunun girmesi engellenmiş ve bu kısmın tuzlu suyun aşındırıcı etkilerinden korunması sağlanmıştır.
REGÜLATÖR İKİNCİ KADEMELERİ:
Günümüze kadar pek çok tipte 2.kademe geliştirilmiştir bunlara örnek olarak; bazı rebreatherlarda kullanılan solenoid valfler, manuel çalıştırılan kuru elbise, inflatör veya rebreather valfleri, yüzey maskelerinde kullanılan serbest akış kademelerini gösterebiliriz.
Fakat 1865 senesinde Benoit Rouquayrol ve Auguste Denayrouze tarafından geliştirilen ve 1930’larda yeniden profesyonelce kullanılan demand valfler günümüzde halen kullanılan sistemlerdir.
2.kademeler bir hortum ile 1.Kademeye bağlanarak varolan ara basıncı dalıcıya iletmeyi sağlar.
1.Kademeden gelen hava bir tampon (seat) sayesinde 2.kademenin girişinde tutulur.
Burada bir yayla yukarıda tutulan manivela seat kolunun kapalı konumda kalmasını sağlar. 2.kademenin içindeki ölü havanın nefes alarak çekilmesiyle manivelanın üstünde bulunan diyafram sayesinde manivela aşağı iner ve tamponu geri çekerek hava yolunu açar.
Nefes verme esnasında diyafram normal pozisyonuna döner ve üzerindeki baskı kalkan manivela yayın gücüyle hava yolunu kapatır.
Alt kısımda bulunan eksoz diyaframıyla da kullanılmış hava dışarı atılır.
2.Kademeler, 1.Kademelerden farklı olarak daha fazla çeşit ve modele sahiptir.
Küçük iç hacimli ve hafif olan modeller olduğu gibi metal kasalı büyük hacme sahip olanlar da vardır.
Sistem olarak ise ikiye ayrılırlar bunlar ayarlı ve ayarsız tiplerdir.
Ayarlı tipler tamponun kapalı kalmasını sağlayan yayın üzerindeki basıncın ayarlanabileceği bir ayar vidasına sahiptir. Bu ayar sayesinde yayın tampona uyguladığı basınç düşürülerek daha az efor harcayarak manivelanın kolayca aşağı inmesi, bazı özel durumlarda da kademenin her nefes alışta serbest akışa geçmiş gibi çalışması sağlanır.
Özel dalışlarda kullanılmak için de farklı tiplerde 2.kademeler bulunmaktadır.
BC inflatörüne monte edilebilecek şekilde minik veya doğrudan infaltör görevi gören tasarımlar; buzaltı dalışları için donmayacak hammaddelerden imal tasarımlar, akıntı dalışlarında veya sualtı motosikleti ile rahatça kullanılabilecek hidrodinamik tasarımlar, fotoğrafçılar için kabarcıkları yandan veya arkadan veren eksoza sahip tasarımlar bu modellere örnek olarak gösterilebilir.
Bazı eklentiler yapılarak da daha konforlu 2.Kademeler geliştirilmiştir.
Örneğin bazı modellerin içinde bulunan platin çubuklar sayesinde nefes verilen havadaki nem tutularak yeniden nefes alındığında tüpten gelen kuru havanın nemlendirilerek verilmesi sağlanmış ve boğaz kuruluğu engellenerek daha konforlu 2.kademeler geliştirilmiştir.
Manivela üzerine yerleştirilen bir tekerlek sayesinde manivelanın diyaframa temas ettiği yerdeki sürtünme minimuma düşürülerek de parçaların daha az eforla hareket ettirildiği sitemler vardır.
OLASI REGÜLATÖR ARIZALARI:
1.SERBEST AKIŞ:
Regülatör 1.kademelerindeki Hp seat (YB tamponu) zamanla aşınır ve görevini yapamaz hale gelir. Yüksek basıncı tam olarak tutamayan Hp seat yüzünden ara basınç artar ve 2.Kademeye gelen basınçta doğru orantılı olarak yükselir. Karşı koyacağından daha yüksek bir değerle karşılaşan 2.Kademe MP seat (tamponu) de havayı tutamaz ve regülatör serbest akışa geçer.
Aynı arıza 2.Kademe MP seatin aşınması sonucu da görülebilir.
Bu parçaların değiştirilmesi kesin çözümü sağlar. Bu arıza 1.Kademenin ara basıncını ayarlayarak da geçici olarak giderilebilir fakat Ara Basınç değeri düşürüleceği için regülatörün genel performansı da düşer ve sadece acil durumlarda geçici çözüm olarak veya çok eski parçalara sahip olan regülatörlerde uygulanır.
2.YAĞLANMA:
Kötü hava basan bir kompresörle doldurulan tüpe takılan regülatör filtresi aşırı kirden dolayı doygunluğa ulaşır ve görevini yapamaz hale gelir. Regülatörün 1.Kademesinde biriken yağ sağlıksız hava vererek farklı rahatsızlıklar ortaya çıkmasına sebep olur.
Filtrenin değiştirilmesi ve 1.Kademenin ultrasonik aygıtlarla temizlenmesi gerekir.
3.HAVA KESME:
Standart bir regülatörde eğer ara basıncına veya orijinal parçalarına müdahale edilmediyse kesinlikle olmayacak bir hadisedir.
4.DONMA:
-5 derece ve daha soğuk sularda ortam şartlarına uygun olmayan modeller kullanıldığında meydana gelebilecek bir arızadır.
Şartlara uygun modelleri kullanmak böyle arızaların meydana gelmemesini sağlar.
5.HORTUM YIRTILMALARI:
1.Kademeden çıkan yüksek veya alçak basınç hortumlarının çıkış yerlerindeki esnemeler sonucu tahrip olmasıyla ortaya çıkan arızalardır.
1.kademenin hortum çıkış noktalarında hortum koruyucu kullanılması arızanın meydana çıkmasını engeller.
